Ιερά Μονή Ρουσάνου

1) Ποια είναι η ιδιομορφία του βράχου πάνω στον οποίο κτίστηκε η Ιερά Μονή Ρουσάνου και από τι αποτελείται αυτή;

Ο βράχος πάνω στον οποίο κτίστηκε το μοναστήρι είναι κατακόρυφος, απότομος και στενός. Από μακριά όταν τον βλέπει ο επισκέπτης, εντυπωσιάζεται. Το μοναστήρι καλύπτει ολόκληρο το πλάτωμα της κορυφής του βράχου , του οποίου φαίνεται σαν φυσική απόληξη. Τη σημερινή οικοδομική του μορφή την πήρε κατά την τρίτη δεκαετία του 16^ου αι. Η μονή αποτελείται από ένα τριώροφο συγκρότημα με το καθολικό και κελιά στο ισόγειο και με δωμάτια υποδοχής, το αρχονταρίκι, την έκθεση, ‘Aλλα κελιά και βοηθητικούς χώρους στους ορόφους. Τελευταία στη βάση του βράχου έχουν κτιστεί χώροι για άλλες χρήσεις (εργαστήρια, βιβλιοθήκη κ.α).

2) Ποια είναι η ιστορική εξέλιξη του μοναστηριού;

Η ιστορία του μοναστηριού χάνεται μέσα στην παράδοση. Η χρονολογία 1288 δεν αποδεικνύεται ιστορικά. ‘Aλλες πληροφορίες, που δεν είναι όμως διασταυρωμένες, αναφέρουν ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1388 από τους ιερομόναχους Νικόδημο και Βενέδικτο. Όμως είναι βέβαιο ότι ανάμεσα στα έτη 1527 και 1529 οι Γιαννιώτες αδελφοί ιερομόναχοι Ιωάσαφ και Μάξιμος πήραν την άδεια από τον τοποτηρητή της επισκοπής Σταγών μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα και από τον ηγούμενο του Μεγάλου Μετεώρου να εγκατασταθούν και να μονάσουν στον βράχο του Ρουσάνου. Όταν ανέβηκαν εκεί επάνω, δεν βρήκαν παρά μόνον ερείπια και χαλάσματα. Γι’ αυτό ανέπτυξαν ιδιαίτερη οικοδομική δραστηριότητα. Έκτισαν (1530) το καθολικό στη θέση της ερειπωμένης εκκλησίας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και ανακαίνισαν το μοναστήρι. Δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη του μοναστηριού στα μετέπειτα χρόνια. Όμως τους δύο τελευταίους αιώνες παρατηρήθηκε μία σταδιακή παρακμή μέχρι το 1940. Οι μοναχοί και τελευταία οι μοναχές κατέβαλαν προσπάθειες να διατηρηθεί σε λειτουργία. Στη διάρκεια της Κατοχής λεηλατήθηκε. Κατά τη δεκαετία του 1980 η μονή Ρουσάνου αναστηλώθηκε και ανακαινίσθηκε ριζικά από την Αρχαιολογική Υπηρεσία της περιοχής. Σήμερα  λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι.

 3) Πού οφείλεται η ονομασία Ι. Μονή Ρουσάνου;

Δεν γνωρίζουμε πού οφείλει την ονομασία του αυτή το μοναστήρι, παρά το γεγονός ότι το καθολικό είναι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η μονή είναι γνωστή ως της Αγίας Βαρβάρας. Δεν αποκλείεται το όνομα να το πήρε από παλιό ασκητή που είχε εγκαταβιώσει πάνω στον βράχο και λεγόταν Ρουσάνος. ‘Aλλη εκδοχή είναι ότι κτίστηκε από δύο Ρώσους μοναχούς (Russa-νη=Ρουσάνη).

 4) Πόσους μοναχούς φιλοξενούσε η Ιερά Μονή Ρουσάνου τα παλιά χρόνια και πόσους σήμερα;

Δεν γνωρίζουμε πόσους μοναχούς φιλοξενούσε παλιά το μοναστήρι. Ήταν άβατο για τις γυναίκες. Όμως έμεινε πάρα πολύ καιρό κλειστό. Επί 20 σχεδόν χρόνια και μέχρι το 1971 που πέθανε κρατούσε ανοιχτό το μοναστήρι η γερόντισσα Ευσεβία από το Καστράκι. Με τη βοήθεια πιστών έκανε επισκευαστικές εργασίες στο μοναστήρι και φρόντισε για την ύδρευσή του. Η σημερινή αδελφότητα με μοναχές ήρθε το 1988. Είναι 13 με καθηγουμένη (γερόντισσα) την Φιλοθέη Κοσβύρα.